Toren van de Oude Kerk, Delft

Tijdens de laatste restauratie is het tufsteen parementwerk van de spitsen hersteld. Een deel hiervan was te ernstig verweerd en is vernieuwd. Ook is het nodige baksteen metselwerk ingeboet en zijn de galmborden aan de zuid- en westzijde vernieuwd. Verder zijn de gewapend betonnen constructies achter de vier wijzerplaten ontroest en gerepareerd. De wijzerplaten zelf en de gebeeldhouwde stadswapens zijn geschilderd en opnieuw verguld. Op 3 oktober 2018 is door wethouder Bas Vollebregt de weerhaan teruggeplaatst en op 13 november 2018 werden de gereviseerde klokken voor het eerst opnieuw geluid.

Al tijdens de bouw, tussen omstreeks 1325 en 1350, is de zware toren vermoedelijk scheefgezakt. De zichtbare knik tussen de romp en spits lijkt hierdoor ontstaan. Hoe scheef de toren precies staat, wordt al eeuwenlang gemeten, zij het steeds in een andere vorm. Tegenwoordig wordt de toren continu gemonitord door middel van zeer specialistische apparatuur, zoals tiltmeters en fleswaterpassen. Wij analyseren en interpreteren de meetgegevens en leggen de relatie met de bouwkundige gebreken, zoals scheurvorming.

Over de bouwgeschiedenis van de toren is nog veel onbekend. Wel weten we onder meer het volgende:

• De wijzerplaten en beeldhouwwerken aan de zuid- en noordkant dateren uit 1605, de twee andere zijn in 1960 gereconstrueerd. Aanleiding hiervoor waren tijdens de restauratie ontdekte bouwsporen en een herontdekte gravure van de toren uit de zeventiende eeuw van de westgevel mèt wijzerplaat.

• Deze wijzerplaten zijn op enig moment verdwenen, waarna er tot vermoedelijk 1845 andere ornamenten waren geplaatst. De toren was in 1843 in zulke slechte staat, dat werd besloten deze te slopen. Er werd door stadsarchitect Adams zelfs een ontwerp gemaakt voor een nieuw westfront, geheel in neogotische stijl. Vanwege protesten door de Delftse bevolking is de sloop afgeblazen en is de toren gerestaureerd.

• Bij de restauratie in 1845 zijn de hoektorens mogelijk geheel opnieuw opgemetseld. Dat zou opvallend zijn, want bij de volgende restauratie, rond 1900, is dit ook gedaan. De vroegste foto’s van de toren laten dit zien. In de jaren ’50 is het weer vernieuwen van de hoektorens trouwens ook overwogen, ze staan immers nog steeds niet geheel te lood, maar is dit vanwege de hoge kosten niet gedaan.

(Luchtfoto uit 1921: Technische Dienst Luchtvaartafdeeling, beeldbank Ministerie van Defensie. Overige archiefbeelden: Stadsarchief Delft, beeldbank Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed.)