Directe aanleiding voor de restauratieplannen was de duidelijk zichtbare schade aan de poort. Door kristalliserende zouten was de verf beschadigd. Er werd ook gevreesd voor schade aan het zandsteen door deze zouten. Bovendien waren er veel beschadigingen aan de poort, o.a. door verwering maar ook door verkeer dat tegen de poort is aangereden. Daarnaast hebben we vastgesteld dat de poort ook in 1984 gedemonteerd is en daarna in de verkeerde maatvoering in elkaar is gezet.

De Doelenpoort is in 1645 gebouwd naar het ontwerp van de toenmalige stadsarchitect Arent van ‘s-Gravesande. De poort was de toegang van de oefenplek voor de Leidse schutterij, de zogenaamde Doelen, en stond bij het deel van de schutters van Sint Joris. Deze heilige is bovenop de poort te zien, waar hij vanaf zijn paard de draak doodt met zijn degen. Deze beelden worden geflankeerd door twee kanonnen en mandjes met kanonskogels, alles uitgevoerd in fijn zandsteen.

De poort is een mooi voorbeeld van het Hollands Classicisme. Bij ontwerpen volgens deze bouwstijl werd gebruik gemaakt van strenge architectuurvoorschriften uit Italië. Hierin werden afmetingen, proporties en orden (o.a. Dorisch, Ionisch en Korintisch) voorgeschreven. Dat de poort in 1984 niet volgens de juiste maatvoering is teruggebouwd valt bij deze bouwstijl extra op en deed hierdoor afbreuk aan de architectuur.

De verschillende schadebeelden en de foutieve maatvoering waren aanleiding om te besluiten de gehele poort opnieuw te demonteren. De schadelijke zouten bleken na metingen met name in de specie aanwezig te zijn, deze is overal voorzichtig van het natuursteen afgehakt. Alle lagen verf op basis van latex zijn verwijderd. Hierdoor werd het fijne beeldhouwwerk weer goed zichtbaar.

Voorafgaand aan het demonteren hebben we de poort uitvoerig opgemeten en archiefonderzoek gedaan. Met behulp van de oorspronkelijke architectuurvoorschriften uit de bouwtijd konden we vervolgens reconstructietekeningen maken van hoe de poort oorspronkelijk gebouwd moet zijn geweest. Aan de hand van deze tekeningen is de poort vervolgens opnieuw opgebouwd.

Tijdens en na de demontage hebben we tevergeefs gezocht naar oude verfresten. In het oorspronkelijke bestek stond slechts dat de poort “gewit” zal worden. Wit komt in veel tinten voor. We hebben daarom goed gekeken naar de kleuren van vergelijkbare bouwwerken uit dezelfde periode. Met subtiele kleurverschillen voor de verschillende elementen is het beeldhouwwerk beter afleesbaar. Door een minerale verf toe te passen is de afwerking van het natuursteen beter zichtbaar.